Toespraken van 21 september 2025

De volgende toespraak van Evert Jan Veldman is ook te downloaden als pdf.

Vóór we letterlijk in beweging komen voor vrede
en de wandeling maken door hartje Stad,
wil ik jullie vragen even de ander in het gezicht te zien.
Niet omdat je die lief moet vinden
of omdat je verwacht dat die het zelfde denkt als jij,
maar omdat je de ander nodig hebt en de ander jou.
Naakt op de rand van ons bed zijn we allemaal even breekbaar.
Dat is geen vloek, maar een gegeven.
Een móói gegeven.
We zijn elkáár gegeven.

Wat hier in beweging komt
is geen bubbel van gelijkgezinden,
van moreel superieure betweters.
Het is een weefsel dat niet scheuren kan.
De kracht ervan is de erkenning van elkaars breekbaarheid.
Het groeit naar alle kanten.
Vrede doet het niet voor minder.
Nogmaals: Haar breekbaarheid is haar kracht.
Vrede woont niet achter slagbomen
en laat zich niet tot privé eigendom maken.
Ze is niet bang om zichzelf te verliezen.
En ze is van wereldwijd.

We gaan elkaar nog nodig hebben.
Dat hebben we elkaar nu ook al
maar we zijn collectief zo door de wringer gehaald
van een economie die de een tot concurrent van de ander maakt
en die ons leert zweren bij zelfredzaamheid,
dat het opnieuw geleerd moet worden.
De nieuwe vredesbeweging is een speelveld
waarop dat opnieuw geleerd kan worden.
Vredesactivisten zijn geen wolkenfietsers, geen naïevelingen.
Zij oefenen steeds opnieuw geweldloze weerbaarheid.
Het is een weerbaarheid die het niet houdt
op basis van persoonlijke overtuigingen alleen.
Het begint bij het zien van elkaars breekbaarheid
en dan daarin de kracht ontdekken van een weefsel dat niet scheurt.

De oorlogstaal die vandaag breed wordt uitgemeten
in wat we tot voor kort onze samen-leving noemden;
oorlogstaal die je gewoon aan komt waaien als je niets doet,
en die uit monden komt van wie je het niet had verwacht;
taal die appelleert aan angsten, ook aan die van mij;
die laat zich niet het zwijgen opleggen door fatsoen,
noch door een moreel appel,
noch door de kogel die de Amerikaanse influencer Charlie Kirk doodde.

Die andere taal, die van de vrede, de geweldloze communicatie,
die maak je je niet eigen via een youtube fimpje of een zelfhulpboek,
maar altijd in gesprek met anderen.
Ruim veertig jaar geleden dichtte Jana Beranova:
‘Als niemand luistert naar niemand
vallen er doden in plaats van woorden’
Rondjes draaiend in bubbels zijn we daar gevaarlijk dichtbij gekomen.
Het oefenen van gesprek buiten de bubbel is niet alleen een feestje.
De ander laat je in de spiegel kijken.
En dan met name de ander die uit eigen ervaring weet
wat geweld met een mens doet.
Wat je dan in die spiegel ziet is lang niet altijd
wat je graag van jezelf wilde zien.
Maar het maakt je wel weerbaar tegen krachten
die een ander ontmenselijken
en jouzelf uiteindelijk ook.

Ik herinner me de anti racisme trainingen die ik moest volgen
toen ik werkte in achterstandswijken in Rotterdam.
Wat dat te maken heeft met wat wij hier doen –
ons in beweging zetten voor de vrede? Voor mij alles.
De strijd om de solidariteit en de oefening in geweldloze weerbaarheid
zijn geen aparte speelvelden.
Spreken over vrede zonder in de spiegel te kijken,
zonder achterstelling te leren zien en te doorgronden,
is geen vorm van geweldloze communicatie,
hoezeer je ook het geweld verafschuwt en je hart ook naar vrede verlangt.

Hoe goed is het om hier te zijn en ons te laten zien aan Stad.
We zien uit naar de dag waarop het kapitaal
dat nu blindelings naar de bewapening gaat
terug gegeven wordt en geïnvesteerd in een samenleving,
die die naam met ere mag dragen;
één die zich niet schaamt voor breekbaarheid en die zich verweren kan
tegen de krachten die naar de vernietiging leiden.
Wat ons ook allemaal nog te wachten staat,
we kijken elkaar aan en weten: Ik ben niet alleen.
Een noodpakket? We zijn elkaars noodpakket.
Laten we gaan. Elke stap die we zetten is er een uit de gekte.